Zoals je hebt kunnen lezen in de aanleiding is het stuk digitale didactiek van essentieel belang. Hoe krijgen we de studenten en de docenten ‘aan’? Om dit te bewerkstelligen introduceren wij iedere week tijdens on teamoverleg een werkvorm die we samen bespreken, testen evalueren, bijschaven en wanneer tevreden voor alle partijen delen met de rest van het onderwijsland. Het introduceren van een werkvorm binnen een teamoverleg in het onderwijs is een effectieve manier om de betrokkenheid en participatie van teamleden te vergroten, creativiteit te stimuleren en de samenwerking te versterken. Hieronder volgt een uitgebreide beschrijving van hoe wij een werkvorm introduceren tijdens een teamoverleg in het onderwijs:
Cyclus van de werkvormen tijdens een teamoverleg:
- Voorbereiding:
- Identificeer het doel van de werkvorm: Bepaal wat je wilt bereiken met de werkvorm. Wil je ideeën genereren, problemen oplossen, beslissingen nemen of feedback verzamelen?
- Selecteer een geschikte werkvorm: Kies een werkvorm die past bij het doel en de behoeften van het team. Er zijn verschillende werkvormen beschikbaar, zoals brainstormen, groepsdiscussies, mindmapping, SWOT-analyse, role-playing, etc.
- Verzamel benodigde materialen: Zorg ervoor dat je alle materialen en hulpmiddelen hebt die nodig zijn voor de werkvorm, zoals flip-overs, markers, post-its, hand-outs of digitale tools.
Het is goed om te weten welke soorten werkvormen er zijn zodat je deze ook kan aanhalen tijdens het overleg. Hieronder staan een aantal van de onderdelen die wij vaker aanhalen als voorbeelden.
- Discussies: Online discussies bieden studenten de mogelijkheid om met elkaar in dialoog te gaan over een bepaald onderwerp. Dit kan plaatsvinden in forums, chatrooms of virtuele klaslokalen. Studenten kunnen ideeën uitwisselen, debatteren, vragen stellen en elkaars standpunten bevragen. Volgens Hertz-Lazarowitz en Shachar (2012) kan het deelnemen aan discussies studenten aanmoedigen om actief te luisteren, vragen te stellen, feedback te geven en met elkaar in dialoog te gaan. Dit bevordert een actieve leerhouding en betrokkenheid bij het leerproces.
- Groepswerk: In online groepswerk werken studenten samen aan opdrachten, projecten of casestudies. Ze kunnen gebruikmaken van tools voor samenwerking en delen van documenten, zoals Google Docs of online whiteboards, om gezamenlijk aan een taak te werken. Groepswerk stimuleert samenwerking en de ontwikkeling van sociale vaardigheden bij studenten. Het werken in groepen vereist dat studenten effectief communiceren, taken verdelen, conflicten oplossen en constructief samenwerken. Volgens Johnson et al. (2014) kan groepswerk de sociale interactie en betrokkenheid vergroten, evenals de ontwikkeling van teamworkvaardigheden die waardevol zijn in zowel academische als professionele contexten.
- Simulaties en virtuele labs: Simulaties en virtuele labs bieden studenten de mogelijkheid om experimenten en praktische ervaringen op te doen in een virtuele omgeving. Ze kunnen bijvoorbeeld een chemisch experiment uitvoeren, een bedrijfssimulatie spelen of een virtueel laboratorium verkennen.- Volgens Hainey et al. (2016) kunnen simulaties en virtuele labs de motivatie van studenten verhogen door hen een gevoel van controle en nieuwsgierigheid te geven, wat resulteert in een diepere betrokkenheid bij het leerproces.
- Peer-assessment: Volgens Topping (2009) kunnen studenten door het beoordelen van het werk van hun medestudenten een beter begrip krijgen van de criteria en standaarden die worden gebruikt om prestaties te beoordelen. Peer-assessment houdt dus in dat studenten elkaars werk beoordelen en feedback geven. Dit kan worden gedaan via online platforms waarop studenten elkaars opdrachten, papers of presentaties kunnen beoordelen volgens vooraf vastgestelde criteria.
- Reflectieopdrachten: Reflectieopdrachten vragen studenten om kritisch na te denken over hun leerervaringen en deze te verbinden met hun eigen leven, ervaringen en professionele ontwikkeling. Onderzoek door Moon (2001) benadrukt de kracht van schrijven als een middel voor reflectie. Schrijven stimuleert zorgvuldig denken en biedt studenten de ruimte om ideeën te verkennen, betekenis te geven aan ervaringen en nieuwe inzichten te ontwikkelen. Dit kan gebeuren via schriftelijke reflecties, audio- of video-opnames of online discussies.
- Gamification: Zoals Dicheva et al. (2015) zei kunnen de intrinsieke motivatie en het plezier dat gepaard gaat met gamification bijdragen aan een hogere betrokkenheid en inzet van deelnemers. Het biedt een gevoel van autonomie, meesterschap en verbondenheid, wat kan leiden tot een grotere motivatie om de gestelde doelen te bereiken. Gamification is het gebruik van spelprincipes en -elementen in het onderwijs. Het kan variëren van het gebruik van educatieve spellen en quizzen tot het toepassen van punten, badges en levels om de motivatie en betrokkenheid van studenten te vergroten.
- Flipped classroom: In een flipped classroom-model krijgen studenten de instructiematerialen voorafgaand aan de les en wordt de klassikale tijd besteed aan actieve leeractiviteiten. Dit kan variëren van het bekijken van video’s, het lezen van teksten, het maken van oefeningen tot het deelnemen aan discussies of groepswerk.- Volgens Bergmann en Sams (2012) kan de verschuiving naar actieve leeractiviteiten in de klas, zoals samenwerken en problemen oplossen, de diepgaande kennisopbouw bevorderen en individuele ondersteuning mogelijk maken.
Dit zijn slechts enkele voorbeelden van werkvormen die kunnen worden toegepast in online didactiek. Het is belangrijk om de werkvormen te selecteren die het beste aansluiten bij de leerdoelen, het onderwerp en de behoeften van de studenten.
- Introductie:
- Leg het doel en de voordelen uit: Begin het teamoverleg door het doel van de werkvorm uit te leggen en de voordelen ervan te benadrukken. Leg uit hoe de werkvorm zal bijdragen aan het betrekken van alle teamleden en het stimuleren van creativiteit en samenwerking.
- Geef duidelijke instructies: Leg stap voor stap uit hoe de werkvorm werkt en wat er van de teamleden wordt verwacht. Verduidelijk de regels en procedures die moeten worden gevolgd tijdens de werkvorm.
- Toon een voorbeeld: Geef een concreet voorbeeld van hoe de werkvorm kan worden toegepast. Dit helpt teamleden om een beter begrip te krijgen van de werkwijze en moedigt hen aan om actief deel te nemen.
- Teamdeelname:
- Creëer een positieve en ondersteunende sfeer: Zorg ervoor dat het team zich comfortabel voelt om ideeën en meningen te delen. Moedig een open communicatie aan en waardeer de bijdragen van elk teamlid.
- Faciliteer de werkvorm: Zorg ervoor dat de werkvorm soepel verloopt door de tijd in de gaten te houden, eventuele vragen te beantwoorden en de discussie te stimuleren. Moedig actieve participatie aan en zorg ervoor dat alle teamleden de gelegenheid hebben om hun input te geven.
- Ondersteun de samenwerking: Stimuleer teamleden om samen te werken en elkaars ideeën aan te vullen. Moedig discussie en uitwisseling van standpunten aan, maar zorg ervoor dat het respectvol en constructief blijft.
- Reflectie en evaluatie:
- Rond de werkvorm af: Sluit de werkvorm af volgens de vooraf bepaalde procedures. Breng de discussie tot een conclusie, verzamel eventuele resultaten of ideeën, en zorg ervoor dat alle belangrijke punten zijn behandeld.
- Evalueer de werkvorm: Neem even de tijd om de werkvorm te evalueren. Vraag teamleden naar hun feedback over de effectiviteit van de werkvorm, wat goed werkte en wat verbeterd kan worden. Dit helpt om de werkvorm in de toekomst verder te verfijnen en aan te passen aan de behoeften van het team.
- Online delen:
- Is de cyclus doorlopen en voldoet deze aan de eisen die wij als onderwijsteam hebben gesteld dan kan deze worden gedeeld via de website www.onderwijs-op-afstand.nl.
Het introduceren, evalueren en delen van een werkvorm binnen een teamoverleg in het onderwijs vereist een goede voorbereiding, duidelijke instructies, actieve betrokkenheid en een ondersteunende sfeer. Door zorgvuldig de werkvorm te selecteren en deze stapsgewijs te introduceren, kunnen teamleden effectief samenwerken, nieuwe ideeën genereren en belangrijke beslissingen nemen die bijdragen aan het verbeteren van het onderwijsproces.
Iedere week brengt een andere collega een werkvorm in die we met z’n allen testen, evalueren en bijschaven. Sinds wij dit doen als team merk je dat het team zich veilig genoeg voelt om deze ook uit te voeren in de praktijk met studenten en medecollega’s. De studenten geven aan dat ze zich meer betrokken bij de lessen voelen en dat de werkvormen daadwerkelijk bijdragen aan het leerrendement van de studenten.
Het eindresultaat van de werkvormen die reeds gedeeld zijn kan je hier zien: