In de regio Wuhan in China startte in december 2019 een uitbraak van een nieuw coronavirus. Het virus kan de ziekte COVID-19 veroorzaken. Niet wetende welke impact dit zou hebben op 17 maart 2020 in ons eigen land treft niemand voorbereidingen. Dan worden de maatregelen op 17 maart bekend gemaakt waarbij een belangrijke voor onderwijzend personeel is dat de lessen online dienen aangeboden te worden. Een jaar later is iedereen gewend aan het feit dat we vanuit huis lesgeven… maar is dit ook zo?..
Na een jaar thuis te hebben gewerkt krijg ik nog regelmatig de vraag of ik wil aansluiten tijdens online bijeenkomsten om eens door te nemen wat er nu ‘allemaal’ mogelijk is binnen de systemen die mijn collega’s gebruiken. Wij zijn een instelling met 2200 medewerkers werkende in 9 verschillende colleges waar weer heel veel teams onder werken.
Terugkijkend op de bijeenkomsten waar ik bij aangesloten ben, is er één essentiële vraag die iedere keer weer terugkwam en waar veel onderwijsprofessionals mee worstelden: “Hoe kan ik een online les geven waarbij ik de studenten prikkel en stimuleer om actief deel te nemen?” Met de opkomst van online onderwijs, met name tijdens de COVID-19-pandemie, zijn docenten geconfronteerd met nieuwe uitdagingen bij het betrekken van studenten in de virtuele klasomgeving.
Deze vraag heeft de aandacht getrokken van onderwijsexperts en onderzoekers, die zich hebben gericht op het identificeren van effectieve strategieën om studenten te prikkelen en te stimuleren in online onderwijsomgevingen. Diverse literatuur en studies hebben zich gebogen over dit onderwerp en bieden inzichten en suggesties voor docenten om online lessen aantrekkelijk en betekenisvol te maken voor studenten.
Een belangrijk aspect van het prikkelen en stimuleren van studenten in een online les is het creëren van interactieve en participatieve leerervaringen. Onderzoek heeft aangetoond dat actieve betrokkenheid van studenten bij het leerproces hun motivatie en leerprestaties kan verbeteren (Zhang et al., 2020). Docenten kunnen verschillende technieken gebruiken om studenten te betrekken, zoals het stellen van vragen, het bevorderen van discussies, het gebruik van polls en enquêtes, en het inzetten van online samenwerkingshulpmiddelen zoals breakout rooms en digitale whiteboards (Hodges et al., 2020). Deze technieken stimuleren de betrokkenheid van studenten en bevorderen actief leren in een online omgeving.
Daarnaast is het van belang om variatie aan te brengen in de leermaterialen en activiteiten die worden aangeboden tijdens de online les. Uit onderzoek blijkt dat afwisseling in leermaterialen en activiteiten de interesse en betrokkenheid van studenten vergroot (Mandernach et al., 2017). Docenten kunnen verschillende formats gebruiken, zoals video’s, interactieve simulaties, online quizzen, casestudies en discussieforums om de lesinhoud op een boeiende en afwisselende manier te presenteren. Het aanbieden van verschillende soorten activiteiten kan studenten helpen om op verschillende manieren betrokken te raken en hun interesse in de les te behouden.
Het inzetten van diverse werkvormen in een online leeromgeving is een effectieve strategie om studenten te prikkelen en te stimuleren om actief deel te nemen aan de les. Onderzoek heeft aangetoond dat het gebruik van verschillende werkvormen de betrokkenheid van studenten kan vergroten en hun leerprestaties kan verbeteren (Picciano, 2017).
Het onderzoek van Picciano (2017) benadrukt dus het belang en de voordelen van het gebruik van diverse werkvormen in een online leeromgeving. Door studenten te prikkelen, te stimuleren en te betrekken bij hun eigen leerproces, kunnen docenten een positieve impact hebben op de leerervaring en de leerresultaten van hun studenten. Het voortdurend verkennen en implementeren van nieuwe werkvormen en technologische tools is dan ook een waardevolle investering in het onderwijs van de toekomst.
Het is van cruciaal belang dat er kennisdeling plaatsvindt tussen docenten, omdat dit bijdraagt aan een continue verbetering van het onderwijs en de professionalisering van docenten. Hoewel kennisdeling tussen docenten in sommige onderwijsinstellingen al plaatsvindt, is het nog niet altijd vanzelfsprekend en systematisch georganiseerd. Er zijn verschillende redenen waarom dit zo belangrijk is:
- Verrijken van lesmethoden: Door kennis en ervaringen te delen, kunnen docenten elkaar inspireren en nieuwe lesmethoden ontdekken. Elk individu heeft unieke expertise en perspectieven, en het delen van deze kennis stelt docenten in staat om hun eigen lespraktijk te verrijken. Het uitwisselen van best practices kan resulteren in innovatieve onderwijsbenaderingen en effectievere strategieën om studenten te betrekken en te motiveren.
- Professionele ontwikkeling: Door kennisdeling kunnen docenten hun eigen professionele ontwikkeling bevorderen. Ze kunnen van elkaar leren, nieuwe vaardigheden opdoen en hun eigen expertise vergroten. Het stimuleert een cultuur van voortdurend leren en groeien, waarbij docenten worden aangemoedigd om zichzelf voortdurend te blijven ontwikkelen en hun lespraktijk te verbeteren. Dit draagt bij aan de kwaliteit van het onderwijs en het succes van de studenten.
- Probleemoplossing en uitdagingen: Het delen van kennis tussen docenten maakt het mogelijk om gezamenlijk problemen aan te pakken en uitdagingen te overwinnen. Docenten kunnen elkaar raadplegen bij specifieke onderwijsproblemen, pedagogische vraagstukken of technische uitdagingen die ze tegenkomen. Samenwerking en kennisuitwisseling stellen docenten in staat om effectieve oplossingen te vinden en van elkaar te leren in een ondersteunende omgeving.
- Cohesie en samenwerking: Door kennis te delen, wordt de samenwerking tussen docenten bevorderd. Het creëert een gevoel van gemeenschap en teamwerk binnen de onderwijsinstelling. Docenten kunnen ideeën uitwisselen, feedback geven en elkaar ondersteunen. Dit bevordert niet alleen de individuele groei van docenten, maar ook een cultuur van samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid, wat ten goede komt aan zowel de docenten zelf als de studenten.
Om effectieve kennisdeling tussen docenten te bevorderen, kunnen onderwijsinstellingen verschillende maatregelen nemen. Het organiseren van regelmatige bijeenkomsten, workshops of conferenties waar docenten hun ervaringen kunnen delen, is een goede manier om kennisdeling te faciliteren. Daarnaast kunnen digitale platforms en online samenwerkingsruimtes worden gebruikt om informatie en hulpmiddelen gemakkelijk toegankelijk te maken voor docenten. Derhalve heb ik de website www.onderwijs-op-afstand.nl opgezet.
Daarnaast is kennisdeling ook belangrijk vanwege de snelle veranderingen en ontwikkelingen in het onderwijslandschap. Technologie speelt bijvoorbeeld een steeds grotere rol in het onderwijs, en docenten moeten op de hoogte blijven van nieuwe digitale hulpmiddelen en technieken om effectieve online leerervaringen te kunnen bieden. Door kennis te delen, kunnen docenten de laatste ontwikkelingen bespreken, ervaringen uitwisselen en samenwerken om aan de veranderende behoeften van studenten te voldoen.